Anakartlar

Anakartın yapısı ve çalışması


Ana kartlarin Yapisi Bütün kartlarin anasi diyoruz; çünkü PC'nin diger
bilesenleri bir sekilde anakarta baglaniyor, birbirleri ile anlasmak için anakarti bir platform
olarak kullaniyor; yani PC'nin "sinir sistemi" anakart üzerinde yer aliyor. Üzerinde yongalar
transistörler, veriyollari, çesitli donanimlar için yuvalar, slotlar, baglanti kapilari, soketler bulunan irice bir baskili devre. Bir PC'nin hangi özelliklere sahip olabilecegini belirleyen en önemli bilesen, çünkü anakart üzerindeki elektronik bilesenler bu PC'ye hangi tür islemciler takilabilecegini, maksimum bellek kapasitesinin ne kadar olabilecegini, bazi bilesenlerin hangi hizlara çikabilecegini, hangi yeni donanim teknolojilerini destekleyebilecegini belirliyor. Burada en belirleyici faktörlerden biri anakartin yonga seti.
O halde anakart yonga setinin tanimini vererek ise baslayalim.

1.
Anakart:

Anakart (Mainboard) diger bütün kartlarin üzerine takildigi karttir. Bilgisayar içindeki diger bütün donanim birimleri anakart üzerinde toplanir ve anakart üzerindeki veri yollari vasitasiyla haberlesir. Anakart üzerinde her donanim biriminin takilabilecegi bir yer mevcuttur. Ekran karti, seskarti, modem, Ethernet, tv karti gibi donanim birimleri anakart üzerinde slot denen yuvalara takilir. Genel olarak anakrt üzerinde ISA, PCI ve AGP slotlar mevcuttur. ISA slotlar eski teknolojidir ve artik yeni üretilen anakartlarda mevcut degildir. Artik anakartlar üzerinde daha çok PCI slotlar vardir ve üreritilen kartalarad buna uygun olarak üretilir. AGP slot ise yalnizca ekran kartinin takilabilecegi bir slottur ve 1 tane bulunur. AGP
slotlara ekran karti disinda baska kart takilamaz. Anakartin Üstünde Anakart çok katmanli basilmis devre elemanindan baska bir sey degildir. Iz adi verilen ve karmasik bir yol haritasi olusturan bakir devre yolari sinyalleri anakart üstünde bir yerden baska bir yere tasir. Çoklu katman üretim teknigi kullanilarak bazi katmanlarin islemciye, BIOS'a yada bellege veri tasirken bazi katmanlarinda bunlardan bagimsiz olarak voltaj ve toprak hattini kisa devre olusturmadan tasimasi saglanmistir. Yalitilmis katmanlar karmasik bir sandviç olusturacak sekilde bir araya getirilir. Daha sonra yongalar ve yuvalar anakarta lehimlenir.
   

  Yongaseti (chip set) anakartin "beynini" olusturan entegre devrelerdir. Bunlara bilgisayarin trafik
polisleri diyebiliriz: islemci, önbellek, sistem veri yollari, çevre birimleri, kisacasi PC içindeki her
sey arasindaki veri akisini denetlerler. Veri akisi, PC'nin pek çok parçasinin islemesi ve
performansi açisindan çok önemli oldugundan, yongaseti de PC'nizin kalitesi, özellikleri
ve hizi üzerinde en önemli etkiye sahip birkaç bilesenden biridir. Eski sistemlerde PC'nin
farkli bilesen ve islevlerini, çok sayisal yonga denetlerdi. Yeni sistemlerde hem maliyeti
düsürmek, hem tasarimi basitlestirmek hem de daha iyi uyumluluk saglamak için bu yongalar
tek bir yonga seti olarak düzenlendi. Günümüzde en yaygin yonga seti Intel tarafindan
üretilmektedir. Intel kendi yongasetlerini, bunlarin destekledigi veriyolu teknolo|ilerini de temsil
edecek sekilde PCIset ve AGPset olarak da adlandirmaktadir. Silicon Integrated Systems (SiS),
Acer Labs Inc. (ALi), VIA gibi üretici firmalann da gelistirdigi popüler yonga setleri
vardir.

Yonga Seti

Yonga seti islemcinin
çalismasi için gerekligi destegi saglayan parçadir. Örnek olarak bir zamanlar çok kullanilan Intel
440BX yonga seti verilebilir. Yonga seti hangi hizda ve çesitte islemci, bellek ve yuva
kullanildigini belirlediginden sistem için olmazsa olmaz parçalardandir. Anakart üzerindeki bir
baska yonga ise Super I/O Controller'dir (Süper Giris/Çikis Denetleyicisi). Bu yonga
disket sürücüsünü, klavye, fare, seri ve paralel çikislari denetler. Bazi anakartlarda ek olarak
USB, ses karti, görüntü karti gibi baska yongalar ve denetleyicilerde bulunabilir.

 Ht destegi nedir? Avantajlari nelerdir?

Isletim sisteminde ise tablo tamamen farkli. Talimat dizeleri - thread'ler -
belirli önceliklere göre önceden belirlenmis araliklarla yürütülürler. Bu islem genelde islemci türü
veya sayisini dikkate alinmadan gerçeklestirilse bile, thread'ler tüm mevcut islemcilere
dagitilir. HT ise, gelismis eszamanli talimat yürütme ve yükü iki arabirime paylastirma becerisi ile
islemciyi çok daha iyi kullaniyor. Kullanici, birden fazla uygulamanin eszamanli olarak ama çok
daha az gecikme ile çalismasinin faydasini görüyor.

Wi-Fi(Wireless Fidelity):

Kablosuz network kurma amaçli kullanilan, 100 metre
mesafede etkili, 2.4GHz radyo frekansini kullanan ve 11 mbit/sn(IEEE 802.11b için) veri
transfer hizinda çalisan teknolojiye verilen isimdir. Kablolu aglara dahil olmak için kullanilan
access point cihazlari ile beraber çalisabilir. Birebir baglantilarda ve kablolu aga erisimin
gerekmedigi alanlarda access point olmadanda kullanilabilir. Teoride bir istemci sayisi yoktur
fakat efektif çalisma için en fazla 15 istemci tavsiye edilmektedir.Güvenlik için 64 e 128 bit
encryption kullanilabilmektedir.

Prescott nedir?

Mevcut P4 islemcilerde 512 KB olan 2. seviye ön bellek bu islemci tipinde 1
MB’a yükselmistir. Üretim teknolojisi de 0.13 mikrondan 0.09 mikrona inmistir ve 90 nm
kullanilmaktadir


BIOS NEDIR?

BIOS adi “Basic Input / Output System” ( Temel Giris / Çikis
Sistemi) kelimelerinin bas harflerinin birlesmesiyle meydana gelmistir. ROM adini verdigimiz
“Read Only Memory” (Sadece Okunabilir Bellek) bir chip içine depolanmistir. En
son çikan anakartlarin çogu simdilerde kullanicilar tarafindan kolayca güncellenebilen Flash
BIOS olarak da bilinen EEPROM “Electrically Erasable Programmable Read-Only
Memory” ( Elektrikle Silinebilir Programlanabilir Sadece Okunabilir Hafiza)
kullanmaktadir. Bilgisayari ilk açtigimizda çalistirilan ilk program BIOS dur. Ilk olarak bilgisayarin
donanimini tarar ve test eder.Daha sonra BIOS isletim sistemini yükler.Bu gibi islemleri yapan
elemana bios denir.
Bios güncelleme neden yapilir:
Bios Versiyonu Hatali ya da
Yetersiz Kaldigi Durumlarda;
Bios Bilgisi Hatali Güncelleme veya Virüslerden Dolayi Hasar
Görürse;

915 ANAKARTLAR:

AGP

veriyolu yerini PCI Express 16X'e birakiyor. Bellek tipi DDR ile uyumlulugunu korurken
DDR2 destegi de veriliyor. 16X baglanti çift yönlü olarak 4GB/sn bantgenisligi sagliyor. Yani
toplam 8GB/sn. AGP 8X ise 2GB/sn sagliyordu. Kuzey köprüsündeki diger yenilik DDR2.
DDR2'nin hedeflerinden biri güç tüketimini azaltmak. Digeri de DDR belleklerden daha
hizli olmasi. Kuzey köprüsü, islemci FSB'leri hala 800MHz ve 1Mb hiza destek veriyor
Güney köprüsünde ise hayli degisim var. Öncelikle SATA sayisinin dörde çiktigini belirtelim
915/925 ile bunu bir adim ileriye götürerek matrix RAID adi altinda 0+1 destegi de veriyor.
Sadece iki disk kullanarak RAID 0+1 kullanabilirsiniz. PCI arabirimi de dogal olarak
desteklenirken artik PCI Express 1X slotlari da görecegiz Normalde PCI arabiriminin tamami
133MB/sn veri transfer edebiliyor. Halbuki artik her PCI Express 1X karti çift yönlü olarak
toplam 500MB/sn veri transfer edebilecek.Birde 915 anakartlarda ek olarak 20pin atx güç fisi
yerine 24 pin atx güç fisi kullaniiyor.

PCI:

Aslinda 32 bit genisliginde olmasina ragmen 64 bit gibi de çalisabilir. PCI, 33 MHz
hizinda çalisabilecek sekilde üretilmistir. Her çesit islemciyle çalisabilecek sekilde tasarlanmistir.
Bu veriyolu ayrica "tamponlu" çalisacak sekilde üretilmistir. PCI , islemcinin verdigi
görevleri tamponda bekleterek önceki isleri bitirir. Isi bittiginde tampondan yeni görevler alarak
çalismasina devam eder. Tüm PCI kartlar “Plug'n Play” yani tak ve
çalistir özelligine sahiptir. PCI kartlar kendi kendilerini konfigüre ederek sisteme kendilerini
tanitirlar.

ISA:

ISA 16 bit genisliginde en fazla 8 MHz
hizinda çalisabilmektedir. Teorik olarak saniyede 8 Megabit transfer yapabilmektedir.
Ana kart, fiberglast tan yapilmis, üzerinde bakir yollarin bulundugu, genellikle
koyu yesil bir levhadir. Ana kart üzerinde , mikro islemci,bellek,genisleme yuvalari,BIOS ve
diger yardimci devreler yer almaktadir.Yardimci devrelere örnek sistem saatidir. Bütün kartlarin
anasi diyoruz; çünkü PC'nin diger bilesenleri bir sekilde anakarta baglaniyor, birbirleri ile
anlasmak için anakarti bir platform olarak kullaniyor; yani PC'nin "sinir sistemi"
anakart üzerinde yer aliyor.
Üzerinde yongalar, transistörler, veriyollari, çesitli donanimlar
için yuvalar, slotlar, baglanti kapilari, soketler bulunan irice bir baskili devre. Bir PC'nin
hangi özelliklere sahip olabilecegini belirleyen en önemli bilesen, çünkü anakart üzerindeki
elektronik bilesenler bu PC'ye hangi tür islemciler takilabilecegini, maksimum bellek
kapasitesinin ne kadar olabilecegini, bazi bilesenlerin hangi hizlara çikabilecegini, hangi yeni
donanim teknolojilerini destekleyebilecegini belirliyor. Burada en belirleyici faktörlerden biri
anakartin yonga seti. O halde anakart yonga setinin tanimini vererek ise baslayalim.

YONGASETI:

 Yongaseti (chip set) anakartin
"beynini" olusturan entegre devrelerdir. Bunlara bilgisayarin trafik polisleri diyebiliriz:
islemci, önbellek, sistem veri yollari, çevre birimleri, kisacasi PC içindeki her sey arasindaki veri
akisini denetlerler. Veri akisi, PC'nin pek çok parçasinin islemesi ve performansi
açisindan çok önemli oldugundan, yongaseti de PC'nizin kalitesi, özellikleri ve hizi
üzerinde en önemli etkiye sahip birkaç bilesenden biridir. Eski sistemlerde PC'nin farkli
bilesen ve islevlerini, çok sayisal yonga denetlerdi. Yeni sistemlerde hem maliyeti düsürmek,
hem tasarimi basitlestirmek hem de daha iyi uyumluluk saglamak için bu yongalar tek bir yonga
seti olarak düzenlendi. Günümüzde en yaygin yonga seti Intel tarafindan üretilmektedir. Intel
kendi yongasetlerini, bunlarin destekledigi veriyolu teknolo|ilerini de temsil edecek sekilde
PCIset ve AGPset olarak da adlandirmaktadir. Silicon Integrated Systems (SiS), Acer Labs Inc.
(ALi), VIA gibi üretici firmalann da gelistirdigi popüler yonga setleri vardir.


Anakartın Bileşenleri


1.YONGASETİ ( Chipset ) 

Yongaseti (chip set) anakartın "beynini" oluşturan entegre devrelerdir. Bunlara bilgisayarın trafik polisleri diyebiliriz: işlemci  önbellek sistem veri yolları çevre birimleri kısacası PC içindeki her şey arasındaki veri akışını denetlerler. Veri akışı PC'nin pek çok parçasının işlemesi ve performansı açısından çok önemli olduğundan yongaseti de PC'nizin kalitesi özellikleri ve hızı üzerinde en önemli etkiye sahip birkaç bileşenden biridir. Eski sistemlerde PC'nin farklı bileşen ve işlevlerini çok sayıda yonga denetlerdi. Yeni sistemlerde hem maliyeti düşürmek hem tasarımı basitleştirmek hem de daha iyi uyumluluk sağlamak için bu yongalar tek bir yonga seti olarak düzenlendi. Günümüzde en yaygın yonga seti Intel tarafından üretilmektedir. Intel kendi yongasetlerini bunların desteklediği veriyolu teknolo|ilerini de temsil edecek şekilde PCIset ve AGPset olarak da adlandırmaktadır. Silicon Integrated Systems (SiS) Acer Labs Inc. (ALi) VIA gibi üretici firmalann da geliştirdiği popüler yonga setleri vardır. 

2.VERİYOLU ( BUS ) 


PC'nizin içindeki bileşenler birbirleri ile çeşitli şekillerde "konuşurlar". Kasa içindeki bileşenlerin çoğu (işlemci önbellek bellek genişleme kartları depolama aygıtları vs.) birbirleri ile veriyolları aracılığı ile konuşurlar. Basitçe bilgisayarın bir bileşeninden diğerine verileri iletmek için kullanılan devrelere veriyolu adı (bus) verilir. Bu veriyollarının ucunda da genişleme yuvaları bulunabilir. Sistem veriyolu denince genelde anakart üzerindeki bileşenler arasındaki veriyolları anlaşılır. Ayrıca anakarta takılan kartların işlemci ve belleğe erişebilmelerini sağlayan genişleme yuvalarına da veriyolu adı verilir. Tüm veriyolları iki bölümden oluşur: adres veriyolu ve standart veriyolu. Standart veriyolu PC'de yapılan işlemlerle ilgili verileri aktarırken adres veriyolu verilerin nerelere gideceğini belirler. Bir veriyolunun kapasitesi önemlidir; çünkü bir seferde ne kadar veri transfer edilebileceğini belirler. Örneğin 16 bit'lik veriyolu bir seferde 16 bit 32 bit'lik veri yolu 32 bit veri transfer eder. Her veriyolunun MHz cinsinden bir saat hızı (frekans) değeri vardır. Hızlı bir veriyolu verileri daha hızlı transfer ederek uygulamaların daha hızlı çalışmasını sağlar. Kullandığımız bazı donanım aygıtları da bu veriyollarına uygun olarak üretilirler. Sadece iki donanım aygıtını birbirine bağlayan veriyoluna "port" adı verilir. (örneğin AGP = Advanced Graphics Port). Anakartın üzerindeki farklı boyut ve renklerde yan yana dizilmiş kart takma yuvalarından bunları tanıyabilirsiniz. 
Veri yolu tipleri: 
• Industry Standart Architecture (ISA): Endüstri Standart Mimari 
• Extended Industry Standart Architecture (EISA): Gelişmiş Endüstri Standart Mimari 
• Microchannel Architecture (MCA): Mikro Kanal Mimari 
• VESA Local Bus (VLB): VESA Yerel Veriyolu 
• Peripheral Component Interconnect (PCI): Çevresel Aygıt Bağlantı Birimi 
• Accelerated Graphics Port (AGP): Hızlandırılmış Grafik Yuvası 
• PCI EXPRESS 
--- ISA --- 


(Industry Standard Architecture) Anakartınızın kenarına yakın yerde bulunan uzun siyah kart yuvaları ISA yu-vasıdır. 17 yıldan beri kullanılan eski bir veriyolu mimarisidir. 1984'te 8 bit'ten 16 bit'e çıkarılmıştır. Ama bugün bile 8 bitlik kartlar olabilir. Orneğin bir ISA kartın  yuvaya giren iki bölmeli çıkıntısının sadece bir kenarında bağlantı bacakları varsa bu 8 bitlik bir karttır. 90'lardan itibaren çoğu aygıt'ın daha hızlı PCI modeli çıktığından yavaş yavaş terkedilmeye başlanmıştır; hatta bugün ISA veriyolu olmayan anakartlar bile çıkmıştır. 1993'te Intel ve Microsoft Tak Çalıştır ISA standardını geliştirmiştir. Böylece işletim sistemi ISA kartların konfigürasyonunu sizin jumper'larla dip svvitch'lerle boğuşmanıza gerek kalmadan otomatik yapmaktadır. Yeni çıkan PIII ve P4 anakartlarında genel olarak tercih edilmemekte P4 anakartlarda kullanılmamaktadır. 

--- PCI --- 


(Peripheral Component Interconnect) 1993'te Intel tarafından geliştirilen bu veriyolu 64 bit'liktir ama uyumluluk problemlen nedeniyle uygulamada genelde 32 bit'lik bir veri yolu olarak kullanılır. 33 veya 66 MHz saat hızlarında çalışır. 32 bit ve 33 MHz PCI veriyolunun kapasitesi 133 MB/sn'dir. Anakartınızda PCI yuvaları ISA yuvalarının hemen yanında bulunur; beyaz renkte ve ISA'dan biraz daha kısadır. PCI veriyolu Tak Çalışır desteklidir. 
--- AGP --- 


(Advanced Graphics Port) Sadece ekran kartları için çıkarılmış bir veriyoludur. Grafik ağırlıklı uygulamalar geliştikçe (örneğin 3 boyutlu grafikler  tam ekran video) işlemci ile PC'nin grafik bileşenleri arasında daha geniş bir bant genişliğine ihtiyaç doğmuştur. Bunun sonucunda grafik kartlarında ISA'dan bir ara veriyolu standardı olan VESA'ya oradan da PCI'a geçilmiştir; ama bu da yeterli görülmeyince grafik kartının işlemciye doğrudan ulaşmasını sağlayacak ona özel bir veriyolu olan AGP 1997 sonunda geliştirilmiştir. AGP kanalı 32 bit genişliğindedir ve 66 MHz hızında çalışır. Yani toplam bant genişliği 266 MB/sn'dir. Ayrıca özel bir sinyalleşme metoduyla aynı saat hızında iki katı veya 4 katı daha hızlı veri akışının sağlanabildiği 2xAGP ve 4xAGP modları vardır. 2xAGP'de veri akış hızı 533 MB/sn olmaktadır. Ancak sistem veriyolu hızı 66 MHz ise 2xAGP tüm bant genişliğini kaplayıp diğer aygıtlara yer bırakmayacağı için 66 MHz'lik anakartlarda 1xAGP kullanılır. 100 MHz anakartlarda bant genişliği 763 MB/sn'ye çıktığından 2xAGP ile uyumludur. AGP 4X : Günümüzde genelde kullanılan 4X modudur. Çoğu anakart üreticisi bu modu destekliyor ve anakartlarında bu teknolojiyi kullanıyor ve aynı zamanda tüm ekran kartı üreticileri de bu teknolojiye ayak uyduruyorlar. Bu modda AGP veriyolu hızı 66 mhz’den 100 mhz’e çıkmıştır. Bunun pratikte 800 MB/Sn olarak hesaplanabilen bilen bir veri transfer hızıdır. Bu teknolojinin gelişmesiyle bu hız 1 GB/Sn'ye ulaşmıştır... 
--- PCI EXPRESS --- 


PCI EXPRESS  PCI ve AGP'nin orta vadede yerine geçecek yeni veriyolunun adıdır. PCIe veya PCIx diye de adlandırılır. PCI express; x16 hızında bir veri iletimi sağlıyor. Bu 16 yol 4 GB/s bant genişliği demek. Şimdilikbu bize günümüz AGP 8x görüntü kartlarının iki katı bellek bant genişliği veriyor. Ancak şimdiye kadar yapılan testlerde; tam olarak 2 katı performans alındığı söylenemez. 

3.PORTLAR KONNEKTÖRLER 


Çeşitli aygıtları bağlamak için kasanın arkasında yer alan girişler (portlar) doğrudan anakarta bağlıdır. Eski anakartlarda AT form faktörü kullanılırken bu portlar birer kablo aracılı ile anakart üzerindeki konnektörlere bağlanırdı; ama ATX form faktörü ile artık anakart ile bütünleşik. Yani anakartın bir kenarında bulunan bu portlar  tam kasanın arka kısmındaki boşluklara denk geliyor. Bu yüzden kasalar da anakart form faktörlerine uygun olarak üretiliyor. 
Anakartınız ve kasanız ATX formundaysa (artık tüm yeni PC'lerde öyle) kasa nın arkasında tipik olarak bir klavye  bir fare portu iki USB portu iki seri pc (COM portu) bir paralel port (LPT Portu) göreceksiniz. Günümüzde klavye ve fare için artık PS/2 portu adı verilen küçül yuvarlak 6 pinli portlar kullanılıyor. Aslında fare seri portu da bir adaptör yardımıyla kullanabilir (veya zaten seri kablolu fareler vardır) ama kendine ait bir port olması daha iyidir. Seri portlara genelde harici modemler bağlanır ama seri port kullanan başka aygıtlar da vardır (yedel leme cihazları dijital kameralar gibi). Paralel porta ise yazıcı veya tarayıcı bağlanır. USB portlara neredeyse her tür hariç cihaz bağlanabilir. Ancak USB cihazla yeni yeni yaygınlaşmaktadır. USB'ni özelliği seri ve paralel portlara göre çok daha hızlı olması ve USB aygıtlar üzerindeki yeni USB portları aracılığı ile uc uca çok sayıda cihazın zincirleme bağlanabilmesidir. 
Bunların dışında  anakart üzerine takılan (veya bütünleşik olan) grafik kartı ses kartı TV kartı SCSI kartı gibi aygıtların portları da kasa arkasında yer alır. 
Anakart üzerinde  kasa içinden ulaşılabilen portlar da bulunur. Bunlar genel olarak iki adet IDE portu bir disket sürücü portu anakart ile bütünleşikse SCSI portudur. Bu portlara takılan yassı kablolar aracılığı ile anakartımıza sabit disk CD sürücü CD yazıcı disket sürücü gibi dahili cihazları bağlarız. Bir IDE portuna bağlı kabloya üzerindeki iki konnektör aracılığıyla iki cihaz bağlanabilir. 
Bunların dışında anakart üzerinde işlemciyi takmak için bir soket veya slot bulunur. Soket  yassı dikdörtgen şeklindeki işlemciler üzerinde iki düzlem üzerinde (enine ve boyuna) uzanan iğnelerin oturduğu yuvaya verilen addır. Günümüz anakartlarında PGA370 tipinde 370 iğneli Celeron işlemciler için PGA soketleri AMD K6-2 ve K6-3 işlemciler için AGP ve 100 MHz sistem veriyolu desteği bulunan Super 7 soketleri Cyrix (K6-2 ve eski Pen-tium MMX işlemciler için) 66 MHz destekleyen Socket 7 tipi soketler bulunabilmektedir. Şu anda ise P4 işlemcilerin pin sayılarına göre 423pin ve 478pin socket yapıları mevcuttur. 
Slot ise  genişleme yuvalarına benzer uzun ince dikdörtgen şeklindeki işlemci yuvalarına verilen isimdir. Pentium II slot tipi Celeron ve Pentium III işlemciler için Slot 1 Xeon işlemciler için Slot 2 adı verilen modelleri bulunur. 

Paralel (LPT) Kapı (Port) 


Çoğu zaman paralel portlara LPT portu da denilmektedir. LPT LinePrinTer sözcüğünden alınmıştır. Ve bunun sebebi en çok yazıcıları bağlamak için kullanılması gerçeğine dayanmaktadır. Ancak  son yollarda paralel portlar bilgisayara başka tip aygıtları bağlamak için de kullanılmaktadır. 

Paralel portlar isimlerini verilerin porttan paralel bir biçimde  yani bir seferde bir bayt olarak iletilmesi gerçeğinden alırlar. Port sekiz adet veri hattı içerir ve baytın her biti bayttaki diğer bitlerle hemen hemen aynı anda farklı bir hattan iletilir. Paralel portlar LPT1 LPT2 gibi isimlendirilir. 

Paralel portlar tek yönlü idi. Yani veriler çevre birimlerine iletilirlerdi. Fakat ters yönde iletilmezlerdi. Çift yönlü paralel port 1987’de ortaya çıktı ve çevre birimlerinin PC ile ters yönde de iletişim kurmaları sağlandı. Örneğin bir yazıcı PC’ye durumuyla ilgili (kağıt sıkışması  kağıdın bitmesi gibi) bilgi gönderebildi. Paralel portlar 25 pinlik bir dişi konnektör kullanırlar. 

Seri (COM) portlar 


Seri portlar isimlerini verilerin porttan seri bir biçimde yani bir seferde tek bit olarak gönderilmesi gerçeğinden almaktadır. Bunun sebebi portun her yön için tek bir veri hattına sahip olmasıdır. Seri portlara COM portlar da denilmektedir. Çünkü harici aygıtlarla PC arasında biri iletişim aracı oluşturmaktadır. Seri portlara bağlanan en yaygın aygıtlar modemler  fareler yazıcı ve çizici gibi seri yazdırma aygıtlarıdır. 

Seri portların konnektörleri 2 şekilde olur. 25 ve 9 pin olmak üzere. 25 pinlik bir aygıtı 9 pinlik bir porta ya da 9 pinlik bir aygıtı 25 pinlik bir aygıta bağlamak gibi durumlarda kullanılabilecek adaptörler vardır. 

Seri portlar ile paralel portların bir kıyaslaması yapılması gerekirse; seri portlar ile bilgilerin iletilmesi daha güvenilirdir. Çünkü bilgiler tek tek gönderilir. Tabii ki buna göre de yavaştır. Paralel portlar ise seri porttan çok daha hızlıdır. Çünkü bilgileri sekizerli paketler halinde gönderir. Bununla birlikte güvenilir bir veri iletimi sağlamazlar. Özellikle kablo uzunluğu arttıkça verilerin kaybolma riski doğar. 

Seri port bir seferde bir bit iletmesine rağmen bilgisayar baytlar ile çalışır. Tek şeritli bir yoldan sekiz tane arabanın yan yana geçmesi sağlanamayacağı gibi bir seri porttan da bir baytın geçmesi sağlanamaz. Her baytı seri porttan gönderilebilecek şekilde teker teker bitlerine ayırabilecek bir mekanizmaya ihtiyaç vardır. I/O kartı ya da ana karın üzerindeki I/O kartı üzerinde yerleşik olarak bulunan UART bu işlemi gerçekleştirir. UART’ın açılımı Universal Asencronous Reciever Transmitter (Evrensel asenkron alıcı verici) dır. UART baytları seri porttan gönderilebilecek seri bitlere dönüştürür. UART ayrıca gelen bitlerin PC tarafından işlenebilmesi için bunları baytlara çevirir. 

USB (Universal aaaaaa BUS) 


USB (Universal aaaaaa Bus) bir bilgisayar ile takılabilir bir aygıt (joystick  klavye telefon tarayıcı yazıcı gibi aygıtlar) arasındaki bir arabirimdir. Tak ve çalıştır özelliği vardır. USB ile yeni bir aygıt herhangi bir bağdaştırıcı kartı kullanmadan ya da bilgisayarı kapatmadan takılabilir. USB yol sistemi Compaq IBM DEC Intel Microsoft NEC ve Northern Technology tarafından geliştirildi. USB saniyede 12 Mbitlik bir veri transfer hızı sağlar. Tek bir USB portu ile 127 tane çevre kullanılabilir. 
Ekim 1996’dan beri  Windows işletim sistemi USB sürücüleri ya da belirli I/O aygıt tipleri ile çalışmak için dizayn edilmiş özel yazılımlar ile donatıldı. USB Windows98 işletim sisteminde tümleşiktir. Bugün birçok yeni bilgisayar ve çevre birimi USB ile donatılmış durumdadır. Günümüzde artık USB iyice yaygınlaşmış durumda. Yakın bir zamanda tamamiyle seri ve paralel portların yerini alacağı düşünülmektedir. 

IEEE 1394 


Saniyede 400 megabitlik veri transfer oranını destekleyen yeni ve hızlı bir yol standardıdır. 1394 teknolojisini destekleyen ürünler şirkete bağlı olarak farklı isimler altında toplanmışlardır. Apple bu teknolojiyi orijinal olarak geliştiren firmadır. Bu teknoloji için firewire ismini kullanmaktadır 
Tek bir 1394 portu 63 tane dışsal aygıtı bağlayabilir. Çok hızlı ve esnek olmasına rağmen 1394 çok pahalıdır. USB gibi 1394’ün de tak ve çalıştır özelliği vardır. Ayrıca çevre birimlerine güç de sağlarlar. 1394 ve USB arasındaki ana fark 1394 standardının daha hızlı ve daha pahalı olmasıdır. Bu nedenlerden   video kamera gibi yüksek veri transfer hızı isteyen aygıtlar için kullanılması beklenir. Bununla birlikte USB birçok çevre birimini bağlamak için kullanılabilir. 

4. ÖNBELLEK 


Bugün PC'lerde kullanılan tüm donanımlar 15 yıl öncesine göre çok daha hızlı. Ama her bir donanım bileşeninin hızı eşit ölçüde artmadı. Örneğin işlemcilerdeki performans gelişimi  sabit disktekilerden kat kat daha fazladır. Hani bir PC'nin gücü en zayıf halkası kadardır derler ya işlemci ve bellek çok hızlı olsa da yavaş kalan bir sabit disk ile bu performans artışını tam anlamı ile yaşamanız mümkün değildir. İşlemci boş boş oturup kendisine bilgi gelmesini bekler. Tabii bunu önlemek için bazı ara çözümler geliştirildi. Örneğin yakın zamanda kullanılan bilgileri sabit diskten önbellek (cache) adı verilen bir birime aktarılması işlemcinin ihtiyaç duyduğunda sık kullanılan bilgileri bu önbellek alanından alması.İşte önbelleklemenin esası budur. Bir PC'de çeşitli bellek kademeleri vardır: birincil önbellek (L1 cache); ikincil önbellek (L2 cache); sistem belleği (RAM) ve sabit disk veya CD-ROM. Diyelim ki işlemci bir bilgiye ihtiyaç duyuyor. Önce gider en hızlı bellek türü olan L1 önbelleğe bakar. Bilgi orada varsa gecikme olmaksızın bu bilgileri alır ve işler. L1 önbellekte yoksa L2'ye bakar ve buradaysa nispeten küçük bir gecikme ile bilgileri alır. Orada da yoksa önbelleğe göre daha yavaş kalan sistem belleğine yine yoksa en yavaşları olan sabit diske veya CD-ROM vb. bilginin geldiği cihazlara bakar. 
L1 önbellek en hızlısıdır ve günümüz PC'lerinde doğrudan işlemci üzerindeyer alır. Bu önbellek genelde küçüktür (genelde 64K'ya kadar; Pentium III  Pentium II ve Celeron işlemcilerde 32K; AMD K6-2 ve K6-3 işlemcilerde 64K). L2 önbellek biraz daha yavaş ama biraz daha büyük olabilir. Pentium II ve III'lerde boyutu 512K'dır ve işlemci ile işlemci hızının yarı hızında haberleşir. İlk Celeron'larda yoktur; günümüz Celeron'larında boyutu 128K'dır ve işlemciyle aynı hızda haberleşir. AMD K6-2'lerde işlemci üzerinde değil anakart üzerindeki bir yuvada 2GB'a kadar L2 önbellek bulunabilir ve veriyolu hızında (66 veya 100 MHz) haberleşir. AMD K6-3'de 256K önbellek bulunur ve işlemci ile aynı hızda haberleşir. AMD K6-3 L1 ve L2 önbelleği üzerinde bulundurduğuaynı zamanda kullanıldıkları anakartlarda da sistem veriyolu hızında çalışan bir önbellek daha bulunduğu için 3. seviye (L3) önbelleği literatüre sokmuştur. 
i. L1 CACHE :Birincil ön bellektir. Eğer bir dosyanın okunması gerekiyorsa önce buraya bakılır. ii. L2 CACHE :İkincil ön bellektir. Birincil ön bellekte bulamadığı zaman bakacağı ikinci yerdir. 

--- RIMM --- 


82850 MCH  3.2 GB/s bellek bant genişliğini çift yoldan RAMBus bankaları için sağlar. Pentium 4 850 çipsetli anakartta 4 adet RIMM soketi (her banka için 2 soket) bulunur ve aşağıdaki bellek özellilerini destekler. 
• Tek ve Çift taraflı RIMM kanfigürasyonu 
• Her banka için maksimum 32 Direct RAMBUS 
• 128 MB (minimum) veya 256 MB (minimum)'dan 2 GB (maksimum)'a kadar hafıza konfigürasyonları 
• aaaaaa Presence Detect (SPD)'li konfigürasyon seçenekli bellek işlemi için 
• Suspend to RAM desteği 
• ECC ve non-ECC desteği 

RIMM MODÜLLERİ


Bütün RIMM modülleri soketleri dolduracak şekilde yerleştirilmelidir. Bankalardan bir boş kalmamalı her bankaya en az bir RIMM modülü takılmalıdır. Eğer yeterli RIMM modülü yoksa elimizde bankalarda ki boş kalan bitiş soketi kapatılmalıdır. Eğer RIMM modülleri buna göre yerleştirilmezse bilgisayar açılırken Power-On-Self-Test (POST) sinyal sesi duyulmayacaktır. 
RDRAM Belleği Konfigürasyonu 
RDRAM bellek modüleri yerleştirilirken; 
• 4 RIMM soketi iki banka şeklinde gruplanmıştır. 
- Bank 0 (Anakartta RIMM1 ve RIMM2 olarak etiketlenmiştir) 
- Bank 1 (Anakartta RIMM3 ve RIMM4 olarak etiketlenmiştir) 
• RDRAM'lar RIMM1'e ve ve RIMM2'ye yerleştiriliken aynı hızda  aynı boyutta ve frekanslarda olup olmadıklarından emin olunmalıdır. RDRAM'lar Bank 0'a ilk olarak yerleştirilmelidir. Örneğin PC 600 ve PC800 RDRAM'lardan birisinden iki adet 64 MB RIMM modülü kullanılmalıdır. 
• Eğer istenilen bellek konfigürasyonu  Bank 0'a yerleştirilerek oluşturulursa Bank 1 iki devamlı RIMM ile doldurulmalıdır. 
• Eğer hafıza birimi Bank 1'e yerleştirilirse  RIMM3 ve RIMM4'de yerleştirilen RIMM modülleri her birinin hızları birbiriyle aynı olmalı aralarında uyuşmazlık olmamalıdır. Bank 0'da boyut ve sıklık önemli değildir. Örneğin 64 MB ve 192 MB gibi iki ayrı RIMM modülü kullanılabilir. 
• Eğer ECC fonksiyonlarının kullanılması gerekirse bütün geliştirilmiş RIMM modülleri  ECC uyumlu olmalıdır. 
RDRAM Yoğunluğu: RIMM modülünün üzerindeki Dinamik RAM çipsetlerinin sayısı 
RAMBUS Teknolojisi 4 DRAM'li RIMM Kapasitesi 6 DRAM'li RIMM Kapasitesi 8 DRAM'li RIMM Kapasitesi 12 DRAM'li RIMM Kapasitesi 16 DRAM'li RIMM Kapasitesi 
128/144 MBit 64 MB 96 MB 128 MB 192 MB 256 MB 
256/288 MBit 128 MB 192 MB 256 MB 384 MB 512 MB 
Tablo 2.1: RAMBus teknolojisine göre RDRAM yoğunlukları ve kapasiteleri 


5.IRQ ( Kesme ) 


IRQ( Interrupt Request )  kesme işlemidir. İşlemci aynı anda çok sayıda işi birden yapabilir ancak işini görmesi için ihtiyaç duyan bir aygıtın ona sinyal gönderebilmesi için özel bir hatta ihtiyacı vardır. İşte buna IRQ hattı adı verilir. Pc de 1 den 15 e kadar 16 tane irq hattı vardır. 
IRQ0:istem saati. 
IRQ1: Klavye 
IRQ2:Programlanabilir IRQ (Modemler COM3veCOM 4 portları) 
IRQ 3: COM 2 portu (modemler  COM 4 ses ve ağ kartlan


Anakart Çeşitleri


1. XT Ana Kartlar


İlk kişisel bilgisayarlarda kullanılan ana
kartlardır. 8086 veya 8088 mikroişlemcileri
üzerinde sabit olarak taşıyan bu ana kartın
ek donanım birimi sadece 8 bit olmalıdır.


2. AT Ana Kartlar


XT anakartlardan sonra günümüzde
kullanılan ATX anakartlara benzeyen ama
sadece 5 ve 12 volt güç alan
anakartlardır.PS/2 desteği yoktur.ISA, PCI
ve AGP veri yolları ile değiştirilebilir
işlemci desteği sunar.


3. ATX Ana Kartlar


Kendinden önceki ana kart standartlarına
göre daha fazla giriş/çıkış birimi sunar.
Bellek yuvaları orta kısımda yer alır ve
erişimi kolaydır.ATX ana kartları kullanmak
için ATX kasalar gerekir. İşletim sisteminin
özelliklerine göre güç yönetimi



Anakart Kullanım Klavuzu


Aşşağıdaki baglantıda örnek olarak verilen bir anakartın kullanım klavuzuna ulaşabilirsiniz.


İndirmek İçin Tıklayınız

Anakart Seçimi

Anakart seçimi sırasında nelere dikkat edilmelidir? Tabi ki istenilen işlemciyi desteklemesi en önemli nokta ve yine bu konuda da düşük güç tüketimli modellerden 200 W üstü güç tüketen hızaşırtılmış işlemcilere kadar pek çok incelemeye imza atan Tom's Hardware Guide yardımımıza koşuyor. Ancak anakart denilen şey işlemcinin üzerine takıldığı basit bir aygıttan öte bir bileşen!

Yeni kullanıcıların başına gelebilecek en kötü senaryolardan birisi pek çok parçaya yüzlerce dolar harcadıktan sonra bunların bir birine uyumlu olmadıklarını öğrenmeleridir ya da parçalar bir birine uysalar da bazen birlikte çalışmayı reddederler. Daha sık görülen sorun ise yüksek fiyatlı bir sistemin başarımını sınırlayan yanlış bileşen seçimidir.

Bir birine uyan ve beraber çalışabilen parçaları seçebilmek için anakart boyutu, soket türü ve yongaseti özellikleri gibi şeyleri bilmeniz gerekir. Ayrıca en iyi başarımı almak için bellek seçimi ve ekran kartı desteği gibi karışıklıkları da gidermenizi gerekir. Son olarak işlevselliği arttırmak için de tümleşik bileşenler ve ek yuvalara dikkat etmelisiniz.

Görünüşe göre pek çok şeyi aynı anda dikkate almanız gerekiyor ve buna bir de iki düzineden fazla marka ve yüzlerce seçenek eklendiğini düşünün. Ancak biraz genel bilgiyle ve birkaç inceleme yazısıyla kendinize en uygun anakartların sayısını ciddi oranda azaltabilirsiniz.