Statik Elektrik

Statik Elektrik ve Oluşumu

Yüklerin birbirleriyle etkileşimi sonucunda ortaya çıkan kuvvete elektrostatikkuvvet
veya durgun elektrik denmektedir.
Elektro statik, kalbimizin çalışmasından, şimşek ve yıldırımlara, atom içindeki
yüklerin etkileşimlerine kadar geniş bir alandaki fiziksel olayları inceler.
Tabiattaki statik elektriğe en büyük örnek şimşek ve yıldırımdır.

Çıplak ayakla halı üzerinde yürürken ayaklarımızın karıncalanması statik
yüklerdendir.
Çalıştığımız ortamdaki malzemelerle de sıkça temas halinde olmamız malzeme
üzerindeki yükleri üzerimize çekmemize neden olur

İnsanların statik elektrik yüklenmesi yürüme esnasındaki sürtünmelerden, araçlara inip
binmesinden, çalıştıkları masadan, giymiş-çıkarmış oldukları elbiselerden olabilir. Aşağıdaki
tabloda insanların hareketleri esnasında oluşan bazı statik elektrik miktarları ve bunları
oluşturan unsurlar verilmiştir

Oluşan Elektrostatik Voltaj Değerleri
Statik elektriği oluşturan Faktörler
% 10 – % 20 Nem Ortamı %65 – %90 Nem
Ortamı
Tezgah Üzerinde Çalışma Yaparken 6000 Volt 100 Volt
Vinylex Kaplanmış Zeminde Çalışırken 7000 Volt 600 Volt
Plastik Klasör Taşırken 7000 Volt 150 Volt
Vinylex Kaplı Zeminde Yürümek 12000 Volt 250 Volt
Polyester Çanta Tezgahtan Kaldırılırken 20000 Volt 200 Volt
Halı Üzerinde Yürümek 35000 Volt 1500 Volt

Statik elektriği oluşturan faktörler ve miktarları
görüldüğü gibi ortamdaki nem oranı arttıkça statik enerji miktarı
azalmaktadır. Statik yüklenmeler yüksek voltaj değerlerinde olduklarından bazen görünür
hale de gelebilirler. Işığın görünür hale gelebilmesi için en az 6000-7000 Volt civarında
olması gerekir. Örneğin, yün kazak çıkartılırken ve manyetolu çakmaklardaki görünür ışık
yaklaşık 7000 Volt’luk değerde atlama yapan statik yüktür.
Statik yükün voltajı çok fazla olmasına karşın, akımı çok zayıftır. Akımı voltaj ile
doğru orantılı olsaydı, birçok yüksek voltaj trafosu ile ilgilenen televizyon tamircisi çırağı
yetişmezdi herhalde.
Uçaklarda statik elektrik, hem fırtınalı havalarda üzerlerine düşen yıldırımın etkisiyle
hem de kabin içindeki elektronik elemanların yaydığı, kabloların oluşturduğu, insanların
kabin içindeki malzemelere sürekli sürtünmesi ile de oluşmaktadır. Yolcu kabinlerine
konulan ek teçhizatlar ve diğer malzemeler uçaktaki statik elektrik  yükünü 25 bin volta kadar
çıkarmaktadır.

Statik Elektriğin Zararları

İnsanların almış oldukları statik elektrik hem sağlıklarına , hemde kullanmış oldukları elektronik cihazlara zarar vermektedir.Statik elektrik plastik, levha , kağıt , karton gibi yalıtkan malzemelerde çalışan bir çok endüstrinin sorunudur.
Elektrostatik itme veya çekme nedeni ile malzeme ya makineye yada birbirine yapışır.Elektrostatiklenme nedeni ile toz veya diğer parçacıklar malzemeye yapışır.Buda çok ciddi kalite sorunlarına yol açar.


Statik Elektriğin Zarar Verebileceği Ortamlarda Alınacak Önlemler

Elektrostatik yüklere karşı bir önlem, yalıtkan giysi, terlik veya ayakkabılardan,
birikime yol açacak kalın ipek veya yün halılardan özellikle duvardan duvara olanlardan
kaçınmak gerekir.
Statik elektriğin tahrip edici etkilerinden korunmak için; petrol tankerlerinde ve
cephane yüklü araçlarda yere değen zincirler, yüksek yapılarda da toprak bağlantılı
paratonerler kullanılır.

Patlayıcı madde bulunulan depoya çivili ayakkabılarla girilmez. İçeride çivisiz özel
ayakkabı giyilir. Ayrıca depo görevlileri naylon, orlon, perlon gibi statik elektrik
oluşturabilen giysileri kullanamaz.

Özellikle rutubetli havalarda ve boydan boya halı ile kaplı olan evlerde oluşan statik
elektrik, halı üzerinde duran “metal müzik seti sehpası” tarafından alınmaktadır. Aynı
şekilde insan teması ile elektronik aletlere statik elektrik aktarımı olmaktadır. Bu elektrik o
derece kuvvetlidir ki, sabah saatlerinde üzerinde kimse dolaşmadan bakıldığında halı
üzerinde ve metal müzik sehpalar üzerinde basit ölçüm araçlarıyla görünmektedir. Metal
müzik sehpaları, statik elektriğe karşı basit bir kablo ile en yakın prizden topraklanmalıdır.

Statik elektriği önlemenin veya şiddetini azaltmanın yollarından biri, bulunulan
ortamın nemlendirilmesidir. Çünkü nemli havada bulunan iyonlar statik yükün bir kısmını
nötrler. Nem oranını %60’a çıkartmak, deşarj olasılığını azaltır. Fakat bu yöntem iyi bir
çözüm değildir. Havadaki yüksek nem oranı, çalışanlar açısından rahatsız bir ortam
oluşturduğu gibi yüzeylerde ıslaklığa ve donanımda daha hızlı paslanmaya yol açar. Ayrıca
yüzeylerdeki ıslaklık, statik elektrik açısından iletkenlik sağlar.

Elektronik malzemelerle çalışma yapılan tüm ortamlarda antistatik malzemeler
kullanılarak, statik yüke karşı kesinlikle tedbir alınmalıdır. Antistatik malzemeler statik
elektriğin oluşmasını ve elektronik devre elemanlarının zarar görmesini önleyebilen
malzemelerdir.

Donanım Malzemeleri İçin Alınacak Önlemler


Donanım malzemelerine zarar verilmemesi icin profesyonel bir ortamda çalışan kişilerin statik elektriklerinin alınması için antistatik bileklik kullanmaları gerekmektedir.

Antistatik Çalışma Ortamı Sağlamak


Bir hastanenin steril ortamı ne ise, elektronikçilerin de özel bir ortamı vardır. Hastalarımız ise her çeşit elektronik kart- cihaz veya sistemdir. Steril ortamımızda arızacılık konularımıza devam edebiliriz dilerseniz. Elektronik ortamda en tehlikeli konu olan ve ortamımızı belirleyebileceğimiz statik yük konusuna hemen başlamak istiyorum. İki cismin sürtünmesi ile oluşan durgun elektrik yüküne ELEKTROSTATİK yük denir. Statik elektriğe en büyük örnek olarak yıldırım verilebilir. Bilindiği gibi + ve – yüklü bulutların birbirine yaklaşması esnasında tabiatın en büyük statik elektrik deşarjı meydana gelmektedir. Japonya’da yapılan çalışmalarda; ortalama olarak ölçülebilen yıldırım enerjisi 15-20 megavolt civarındadır. Bu yükün depo edilebilmesi halinde Türkiye’nin yıllık elektrik enerji tüketimin büyük bir bölümünü herhalde karşılayabilirdik, tabii ki devasa bir kondansatör düzeneği sağlanabilseydi eğer. Akaryakıt yüklü araçlar ile cephane yüklü araçların alt taraflarında aşağı doğru sarkıtılmış zincir ya da tel gibi metalleri hemen hepimiz görmüşüzdür. Oluşan statik elektriği toprağa akıtmak içindir. İnsanların günlük yaşamlarında en çok karşılaştıkları sorunlardan biri de statik elektrik yüklenmeleri ve herhangi bir metalle temasları esnasında deşarj (yük boşalması) olmasıdır. Sürtünen iki cisimden biri +, diğeri devamlı – yüklenir. Eğer sürtünen cisimlerden biri insan ise insan devamlı pozitif yük teşkil etmektedir. İnsanların statik elektrik yüklenmesi; yürüme esnasındaki sürtünmelerden, araçlara inip binerken, çalıştıkları masadan, giymiş-çıkarmış oldukları elbiselerden olabilir. Aşağıdaki çizelgede insanların hareketleri esnasında oluşan bazı statik elektrik miktarları ve oluşturan unsurlar verilmiştir.


Kişisel Antistatik Önlemler

Daima bir topraklama bileziği takılmalıdır. Topraklama bileziği insanı doğrudan toprağa bağlar ve üzerinde statik elektriği de yavaş yavaş toprağa verir. Topraklama bileziği işe başlamadan önce muhakkak takılmalıdır. Uygun bir şekilde bağlandığında ve bileğe sıkıca oturduğuna emin olunmalıdır. Bileziği çıkarmak, çalışma ortamından çıkmadan önce yapılacak en son şey olmalıdır. Elemanlar ve kartlar koruyucu paketlerinden sadece statik korunmalı  alanlarda çıkarılmalıdır. Elektronik devre elemanları kutulanmamış ve kılıflanmamışsa , korunmasızdır. Elektronik devre elemanları statik korunmalı kaplarda muhafaza edilmeli ve taşınmalıdır.

Eğer elektro statik deşarjdan cihaz ve sistemler çok düşük bir maliyetle korunmuş olursa, bakım onarım , parça iş gücü ve zaman maliyetlerinden tasarruf edilmiş olacaktır.


Manyetik Ortama Karşı Önlemler

Günlük hayatımızın bir parçası olan elektromanyetik alanların insan sağlığını olumsuz yönde etkilediği düşünülüyor. Konu hakkında detaylı bilgiye sahip olmasak bile, en azından evimizdeki elektromanyetik alanlara karşı önlemler alabiliriz.

Elektromanyetik alanlar gözle görülmüyor ama hepimizin sağlığı için önem taşıyor. Elektrik şebekeleri, aydınlatma, haberleşme ağları, evimizdeki kablolar ve elektrikli aletler… Hepsi elektromanyetik alan üretiyor. Günlük hayatımızın bir parçası olan elektromanyetik alanların insan sağlığını olumsuz yönde etkilediği düşünülüyor.
Konu hakkında detaylı bilgiye sahip olmasak bile, en azından evimizdeki elektromanyetik alanlara karşı önlemler alabiliriz.
Ingiliz Araştırmacı Sir Richard Doll (sigara içme ve Akciğer kanseri arasındaki ilişkiyi ilk kez tespit eden bilim adamı) bu konuda yaptıı ilk araştırma sonucunu 2001′de yayımladı. Araştırmaya göre, belirli bir değerin üzerindeki bir manyetik alana maruz kalan 15 yaş altı çocuklarda lösemiye yakalanma riski, maruz kalmayanlara göre 2 kat daha fazla oluyor. korkutucu olan ise, araştırmada kullanılan değerin ortalama bir evdeki elektromanyetik alan değeri olması ve bir çoğunun aslında engellenebilir olması.
2001′de, Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı da iststistiki verilere danyanarak yaptığı araştırmada; yüksek manyetik alanlara maruz kalan çocukların lösemi riskinin 2 kat olduğunu açıklamıştı.

EVDE:

-Bebeğinizi TV’den en az 1.5 metre ötede tutun.
-Hoparlörlerinizi ve uzatmaları oturma alanınızdan uzakta tutun.
-Elektrik süpürgenizi bebeğin yakınında çalıştırmayın.

CEP TELEFONLARI Ve Diğer kablosuz Cihazlar:

-Bu cihazlar, 1- 10 Ghz alanında çalışır ve hücrelerinizi titreştirecek güçtedir. Korkunç olan, DNA’daki mitos bölünmeyi etkiliyor olması. Eğer bu cihazları kullanmanız gerekiyorsa, bebeğinizden en az 2 metre ötede kullanın.
-Telefonlarınızı Bebeğin uyku alanında tutmayın.
-Cep telefonu link bağlantıları ise, en az 50 metre ötede olmalıdır.
Son olarak, evdeki herkesi, varsa bakıcıyı ve misafirlerinizi bu konularda bilgilendirin.